Dementie op zijn platst
In mei 2013 is de nieuwe roman van de Belg Dimitri Verhulst (1972) uitgekomen, getiteld: De laatkomer. Naar het boek werd reikhalzend uitgekeken want van Verhulst kun je prachtliteratuur verwachten. Dit voornamelijk door wat we van hem gewend zijn. Met De helaasheid der dingen (2006) won hij de publieksprijs van de Gouden Uil, de Humo's Gouden Bladwijzer, de Inktaap 2008 en een nominatie voor de AKO Literatuurprijs. De Engelse editie ervan werd door The Irish Times uitgeroepen tot een van de beste boeken van 2012. De verfilming kreeg in Cannes de Prix Art et Essai. In 2009 won hij de Libris Literatuurprijs voor zijn roman Godverdomse dagen op een godverdomse bol.
Genoeg dus om vol verwachting naar het nieuwe boek uit te zien. En Verhulst blijkt op zijn ingeslagen weg door te gaan: De laatkomer wordt goed ontvangen. Er is veel media-aandacht voor geweest en in slechts weken tijd staat deze al te prijken in de top tien van de Nederlandse boekhandels. Een ander teken voor het succes is de verkoop: alleen al in de eerste vijf dagen werden 25.000 exemplaren verkocht). Maar hoewel er veel media-aandacht was, waren ze niet onverdeeld positief. De een om het boek an sich, de ander omdat de kwaliteiten van eerder werk niet in De laatkomer doorklinken.
Liefde en spijt
Zoals we gewend zijn van Verhulst getuigt ook deze roman (eigenlijk een behoorlijke novelle) van humor, extremiteit en donkerheid. Het verhaal draait om Désiré Cordier, een oude man die zich tot doel heeft gesteld om zich als dementerende te laten opnemen in een bejaardentehuis terwijl hij in wezen geen spoor van dementie vertoont. Een boeiend concept dat vraagt om verduidelijking naar het waarom. Deze vraag wordt in het boek al snel beantwoord. Cordier is klaar met zijn matte, liefdeloze burgermansbestaan (eigenlijk synchroon aan de hoofdpersoon in De 100-jarige man die het raam uitklom en verdween) en ziet zijn opname in het tehuis als wraak op zijn moeitevolle leven.
Volgens Verhulst draait het boek voornamelijk om liefde en spijt. Dit komt geheel tot uiting in het doel dat Cordier zich heeft gesteld. Hij heeft er nog altijd spijt van dat hij door zijn sulle gedrag toentertijd, de liefde van zijn leven is misgelopen. Ook is zijn huwelijk een groot drama, waarbij zowel hij als zijn vrouw continu bij elkaar het bloed onder de nagels vandaan halen. Alsof dat nog niet genoeg is vindt Cordier daarnaast zijn leven in zijn algemeenheid te saai en alledaags geworden. Met zijn opname als dementerende in het tehuis hoopt hij van al zijn problemen af te komen. En het moet gezegd worden: daar slaagt hij ook in. Het demente leven als gezond mens is niet suf, hij kan van zijn vrouw afkomen en iedereen laat hem en zijn gedachten met rust.
Plezierige dementie
De hoofdpersoon slaagt er dus in om door middel van acteren zijn gezin en deskundigen te overtuigen om hem te laten opnemen wegens dementie, wat op zich natuurlijk al een kunst op zich is. Nauwgezet volgt hij de fasen die een dementerende ook doorloopt. Hij heeft daar continu lol in en wordt zelfs niet van zijn stuk gebracht wanneer ook de kinderen afscheid nemen wanneer hij ze niet meer lijkt te herkennen. Hij geniet van de rust, het ludieke van de situatie en het bijzondere feit dat zijn jeugdliefde ook blijkt te zijn opgenomen in het tehuis waar hij verkeerd.
Het klinkt surrealistisch, maar Verhulst slaagt erin om Cordier geloofwaardig neer te zetten als gezonde ‘dementerende’. Ook zijn de gebeurtenissen die Verhulst beschrijft van tijd tot tijd hilarisch. Minpunt is dat de situatie van de hoofdpersoon te ver van de realiteit vandaan is om met deze man mee te voelen. Daardoor wordt het perspectief van Cordier ook vlak; in het tehuis is het vrijwel niets anders dan luchtig doen, luchtig doen en luchtig doen.
Het ontbreekt De laatkomer dan ook aan diepgang; die krijgt de lezer van Verhulst niet aangereikt, hoewel het ons uiteraard vrij staat om er zelf over door te denken. Ook krijgt de lezer maar mondjesmaat een beeld bij de vreselijke ziekte die dementie heet. Toegegeven, de symptomen van verval worden gedetailleerd besproken. Maar het tragische van de ziekte wordt veroorzaakt door het besef bij de zieke dat hij of zij achteruit gaat en de trieste consequenties voor dierbaren. Juist deze beide punten worden in het boek gezien als pluspunten, waardoor aan dementie geen recht wordt gedaan. Ook rijst de vraag wat de lezer in zijn leven nu kan met het gelezene. En hoewel de schrijfstijl van Verhulst ontegenzeggelijk goed is: een moraal van het verhaal is in De laatkomer afwezig. Iets dat het verhaal net zo plat maakt als het gewraakte leven van Cordier.
In mei 2013 is de nieuwe roman van de Belg Dimitri Verhulst (1972) uitgekomen, getiteld: De laatkomer. Naar het boek werd reikhalzend uitgekeken want van Verhulst kun je prachtliteratuur verwachten. Dit voornamelijk door wat we van hem gewend zijn. Met De helaasheid der dingen (2006) won hij de publieksprijs van de Gouden Uil, de Humo's Gouden Bladwijzer, de Inktaap 2008 en een nominatie voor de AKO Literatuurprijs. De Engelse editie ervan werd door The Irish Times uitgeroepen tot een van de beste boeken van 2012. De verfilming kreeg in Cannes de Prix Art et Essai. In 2009 won hij de Libris Literatuurprijs voor zijn roman Godverdomse dagen op een godverdomse bol.
Genoeg dus om vol verwachting naar het nieuwe boek uit te zien. En Verhulst blijkt op zijn ingeslagen weg door te gaan: De laatkomer wordt goed ontvangen. Er is veel media-aandacht voor geweest en in slechts weken tijd staat deze al te prijken in de top tien van de Nederlandse boekhandels. Een ander teken voor het succes is de verkoop: alleen al in de eerste vijf dagen werden 25.000 exemplaren verkocht). Maar hoewel er veel media-aandacht was, waren ze niet onverdeeld positief. De een om het boek an sich, de ander omdat de kwaliteiten van eerder werk niet in De laatkomer doorklinken.
Liefde en spijt
Zoals we gewend zijn van Verhulst getuigt ook deze roman (eigenlijk een behoorlijke novelle) van humor, extremiteit en donkerheid. Het verhaal draait om Désiré Cordier, een oude man die zich tot doel heeft gesteld om zich als dementerende te laten opnemen in een bejaardentehuis terwijl hij in wezen geen spoor van dementie vertoont. Een boeiend concept dat vraagt om verduidelijking naar het waarom. Deze vraag wordt in het boek al snel beantwoord. Cordier is klaar met zijn matte, liefdeloze burgermansbestaan (eigenlijk synchroon aan de hoofdpersoon in De 100-jarige man die het raam uitklom en verdween) en ziet zijn opname in het tehuis als wraak op zijn moeitevolle leven.
Volgens Verhulst draait het boek voornamelijk om liefde en spijt. Dit komt geheel tot uiting in het doel dat Cordier zich heeft gesteld. Hij heeft er nog altijd spijt van dat hij door zijn sulle gedrag toentertijd, de liefde van zijn leven is misgelopen. Ook is zijn huwelijk een groot drama, waarbij zowel hij als zijn vrouw continu bij elkaar het bloed onder de nagels vandaan halen. Alsof dat nog niet genoeg is vindt Cordier daarnaast zijn leven in zijn algemeenheid te saai en alledaags geworden. Met zijn opname als dementerende in het tehuis hoopt hij van al zijn problemen af te komen. En het moet gezegd worden: daar slaagt hij ook in. Het demente leven als gezond mens is niet suf, hij kan van zijn vrouw afkomen en iedereen laat hem en zijn gedachten met rust.
Plezierige dementie
De hoofdpersoon slaagt er dus in om door middel van acteren zijn gezin en deskundigen te overtuigen om hem te laten opnemen wegens dementie, wat op zich natuurlijk al een kunst op zich is. Nauwgezet volgt hij de fasen die een dementerende ook doorloopt. Hij heeft daar continu lol in en wordt zelfs niet van zijn stuk gebracht wanneer ook de kinderen afscheid nemen wanneer hij ze niet meer lijkt te herkennen. Hij geniet van de rust, het ludieke van de situatie en het bijzondere feit dat zijn jeugdliefde ook blijkt te zijn opgenomen in het tehuis waar hij verkeerd.
Het klinkt surrealistisch, maar Verhulst slaagt erin om Cordier geloofwaardig neer te zetten als gezonde ‘dementerende’. Ook zijn de gebeurtenissen die Verhulst beschrijft van tijd tot tijd hilarisch. Minpunt is dat de situatie van de hoofdpersoon te ver van de realiteit vandaan is om met deze man mee te voelen. Daardoor wordt het perspectief van Cordier ook vlak; in het tehuis is het vrijwel niets anders dan luchtig doen, luchtig doen en luchtig doen.
Het ontbreekt De laatkomer dan ook aan diepgang; die krijgt de lezer van Verhulst niet aangereikt, hoewel het ons uiteraard vrij staat om er zelf over door te denken. Ook krijgt de lezer maar mondjesmaat een beeld bij de vreselijke ziekte die dementie heet. Toegegeven, de symptomen van verval worden gedetailleerd besproken. Maar het tragische van de ziekte wordt veroorzaakt door het besef bij de zieke dat hij of zij achteruit gaat en de trieste consequenties voor dierbaren. Juist deze beide punten worden in het boek gezien als pluspunten, waardoor aan dementie geen recht wordt gedaan. Ook rijst de vraag wat de lezer in zijn leven nu kan met het gelezene. En hoewel de schrijfstijl van Verhulst ontegenzeggelijk goed is: een moraal van het verhaal is in De laatkomer afwezig. Iets dat het verhaal net zo plat maakt als het gewraakte leven van Cordier.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten