De schaduwkant van gezamenlijk individualisme
‘Eerst wordt de lucht donker.’
‘Uiteraard.’ ‘Daarna komen ze uit de grond, en als je een bepaald soort mens
bent trekken ze je mee naar beneden, waar je lichaam wordt verteerd.’
Een krachtig begin van Joe Dunthornes tweede boek, Het feest is voorbij, waarmee hij tracht om zijn debuut te
evenaren, zo niet te overtreffen. Wat bepaald geen sinecure is. Toen Dunthorne
in 2008 doorbrak met zijn boek Submarine
werd het onthaald als briljant, scherp, grappig en onbeschoft en werd de auteur
gezien als een moderne Salinger. Vanaf september jongstleden is van Submarine zelfs een boekverfilming (geproduceerd
door Ben Stiller) in de Nederlandse bioscopen te zien.
Isolatie door vrijheid
In Het feest is voorbij maakt de lezer
kennis met het reilen en zeilen van een commune in Wales. De schrijver doet dit
door eerst stuk voor stuk de relaties die binnen de commune bestaan te
schetsen, om vervolgens afwisselend de meest elementaire banden uit te
verdiepen. Het verhaal beschrijft aan de ene kant het dwangmatige pogen van leider
Don om de communeleden te passioneren voor zijn idealisme, en aan de andere
kant de toch negatieve effecten die de commune heeft op het denken, voelen en
gedragen van de individuele leden. Waar Don de communeregels als heilig ziet,
zien de overige personages ze meer als noodzakelijkheid, een gevolg van het
vrije denken binnen de commune. Iets dat paradoxaal genoeg juist voortkomt uit
de gezamenlijke denkwijze.
Gevolg van het verschil tussen de beide belevingswerelden is dat er spanning
ontstaat tussen de leden. Langzaamaan lijkt de hechte band tussen de personen
af te brokkelen, daar waar Don uit alle macht probeert om alle neuzen dezelfde
kant op te houden. Terwijl ieder zich steeds verder opsluit in de eigen
leefwereld en zich afzet tegen de anderen, wordt door Dunthorne toegewerkt naar
een climax; een feest door Don georganiseerd om de commune een nieuwe impuls te
geven, hoewel heimelijk ook om zijn relaties weer op te vijzelen. Een climax
waarbinnen de individuele ontwikkelingen tot een confrontatie komen met die van
de anderen en het pleit tussen iedereen voor eens en altijd wordt beslecht.
Salinger II
Het feest is voorbij kan worden
gezien als een protest tegen het hedendaagse individualisme. Want hoewel de
essentie van de geportretteerde commune het delen en samenzijn is, heeft de
vrije geest die daar heerst juist tot gevolg dat ieder zich ontwikkelt volgens
de manier die hij of zij zelf het meest prettig vindt. Dit maakt dat men elkaar
niet langer begrijpt, zich van de ander verwijdert en in een isolement komt,
met desastreuze gevolgen. Een ander thema dat Dunthorne aansnijdt is dat van de
spanning tussen idealisme en realisme, die onverenigbaar lijken te zijn.
Hoezeer andere leden ook bij Don wijzen op het verval binnen de commune, hij
kan zijn idealisme niet opgeven omdat dat voor hem zijn reden van bestaan is.
Qua stijl lijkt de auteur te hebben voortgeborduurd op Submarine. Ook dit boek is scherp, grappig en onbeschoft. Mogelijk heeft
Dunthorne hiermee zijn handschrift definitief neergezet. Toch is deze
publicatie niet briljant. Er wordt te hard geprobeerd om originele
woordspelingen te vormen en veel lijkt een herhaling van Submarine te zijn, niet in het minste het personage van de onorthodoxe
tiener, die ook in het nieuwste boek een grote rol speelt. Dunthorne mag door
zijn karakterschetsen dan wel de moderne Salinger worden genoemd, maar feit
blijft: Salinger was hem voor.
Worden echter The Catcher in the Rye en Die Blechtrommel terzijde geschoven dan
blijft een boek liggen dat verbaast, prikkelt en doet hunkeren naar meer
bladzijden. Geen Salinger dus, maar definitief een Dunthorne.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten